Patroner til hjortejakt
Dette er de beste patronene til hjortejakta
Viltekspert Jørund Liens beste tips: Dette avgjør hvilke patroner du bør velge.
Min første hjort vart felt midt på åttitalet under temmeleg tradisjonell vestlandsjakt. Rett dyr kom – ein åttetaggers bukk – og gjekk rett ned i smellen for ei Nosler frå 6,5-06.
Hjort nummer to fall neste dag for ei 200 grs Sierra GameKing med den gamle 30-338 snauflaterifla i bratt vestlandsterreng.
Sidan har eg fått oppleve hjortejakt i mange forskjellige former i mange forskjellige land. Alt frå Sverige, Skottland og vidare nedover i Europa til Spania og Portugal.
Og ikkje minst på andre sida av jordkloden i New Zealand.
Der min største hjort fall for ei 160 grs Trophy Bonded i 7 mm Remington Magnum etter fleire dagar med vandring i terreng som ikkje står tilbake for det meste av vestlandets bakkar.
Har felt flere hjort i utlandet enn i Norge
I motsetning til våre andre tre hjortevilt har eg faktisk felt fleire hjort i det store utland enn på norske jaktmarker. Heilt klart flest i Portugal, både under Monteria og på smygjakt.
Av patroner og kaliber er det så at eg ikkje har jakta hjort med like mange forskjellige som på elgjakt. Men spennet er likevel såpass stort som frå 243 Winchester til 9,3x62.
For å starte med den minste, var det to skotske hjortar som fall for 243–en. Heilt greitt det, i Skottland er 243 Winchester rekna som "proper" hjortepatron.
I motsetning til lover og reglar her i landet, og ein del andre europeiske land, der ein stort sett må opp i kaliber til 6,5 mm med større kulevekt enn 100 grs/6,5 gram for å oppfylle jaktlovas minstekrav.
Det er og heilt greitt, for marginane er unekteleg atskillig mindre med 100 grs 6 mm kule enn med 140 grs 6,5 mm.
6,5 mm med 9 grams kule passer bra i Norge
Sjølv om 243 Win og andre 6 mm patroner fullt og heilt er i stand til å felle hjort med velretta, kontrollera skot mot stilleståande vilt i meir eller mindre ope landskap, er nok 6,5 mm med 9 g kule meir fornuftig på norsk hjortejakt.
Atskillig mykje grøvre 9,3x62 har eg bare jakta hjort med ei einaste gong. Det var på ei invitasjonsjakt i Portugal der kvar jeger kunne felle ein bukk og totalt fem hjort.
Fem hjortar fall for 9,3-en i løpet av Monteriaen, alle kom i meir eller mindre god fart. Tre la seg i smellen, og to forsvann etter skot. Den eine kom omtrent 20 meter, og den andre nærare 50 med treff rett bak bog.
Nå er sjølvsagt ikkje felling av fem hjort nok til å påstå noko som helst om skoteffekt, patron og kule. Men mitt inntrykk frå denne jakta var likevel at 9,3x62 med 18,8 g kule ikkje var påtakeleg mykje meir effektiv enn for eksempel 30–06. Som og er patrona eg har flest hjort med utanlands.
Eg har og felt fem hjort med 156 grs Oryx i 7 mm Blaser Magnum. Og fem med 7 mm Remington Magnum 170 grs Norma PP. Alle med god skoteffekt, men korleis resultatet såg ut etter skotet veit ikkje eg.
Det er viltoppkjøparane og ikkje jegerane som gjer opp viltet etter ein stor Monteria.
Les også (+): Kritiserer NJFF og Skytterforbundet: – Situasjonen er helt uholdbar
Tok største hjort i New Zealand med Federal 160 grs Trophy Bonded
Min største hjort fall kontant for 7 mm Remington Magnum, denne etter eit skot med Federal 160 grs Trophy Bonded tvers over ein dal i New Zealand.
Skothaldet var, om ikkje spektakulært langt, langt nok. Men til tross for at 160 grs Trophy Bonded er i klassen for temmeleg harde kuler, gav den likevel nok skoteffekt til at hjorten fall meir eller mindre i smellen.
Så og min nest største hjort som kom i god fart på omtrent femti meter. Den gjekk ned i smellen for ei av dei første Norma EcoStrike 150 grs 308 Winchester.
På nytt god effekt frå hard kule, men mest truleg meir på grunn av skotplassering.
At harde, homogene koparkuler kan gje umiddelbar skoteffekt på hjort visa 35 Whelen ladd med gamle 180 grs Barnes X i nær 900 m/s utgangshastigheit ein haust på vestlandet. Men det er ein faktisk forskjell på 9 mm kule i høg hastigheit, og 30 kaliber homogen frå 308 Winchester.
Ein forskjell som aukar med minkande løpslengde.
Homogen blyfrie bør velge lette kuler for kaliber
Harde, homogene kuler bør ha nær sagt så høg anslagshastigheit som råd for å gje rask og effektiv ekspansjon i halvstort hjortevilt.
Nå kan ein sjølvsagt innvende at ein stor hjortebukk er atskillig større enn elgkalv, enkelte og større enn ein halvanna års elg. Likevel er gjennomsnittsvekt og -størrelse mindre for hjort enn elg. Derfor bør den som vil jakte med homogen blyfri velje lette kuler for kaliber.
Med gjeldande krav om 9 gram som minste vekt for storviltkuler er 6,5 mm og homogene eit problem. I 7 mm patroner med tilstrekkeleg høg utgangshastigheit er homogene 139 grs GMX, 140 grs Barnes TSX/TTSX og Norma EcoStrike greie nok.
Så og homogene 150 grs i 30–06 og større 30 kaliber patroner.
Til 308 Winchester ville lettare vere betre, særleg når manglande løpslengde gjer sitt til å begrense utgangshastigheita.
Les også (+): Den erfarne jegeren hadde aldri gjort noe galt – så gjorde han en skjebnesvanger tabbe
Om du vil jakte blyfritt
Om vektkravet ikkje var 9 gram, kunne 130 grs Barnes TTSX vere passande homogen kule i 308 Winchester til hjortejakt. I dag kan 140 grs Hornady MonoFlex vere verdt å prøve for den som vil jakte blyfritt.
Jaktkuler med mantel og tinnkjerne er eit anna blyfritt alternativ, der RWS EVO Green er eitt eksempel. Min erfaring med EVO Green er topp presisjon, rask ekspansjon og god skoteffekt.
Utan at eg slett ikkje har skote like mange EVO Green på jakt som på pappskive, er likevel mitt inntrykk er at fragmenterande kuler kan sette betydelege spor etter seg i viltet.
Mest vanleg jaktkule på hjortejakt er ennå blyspisskuler i ein eller annan form, som blyspissen og er til all annan storviltjakt. Men blyspiss er eit tema med mange variasjonar.
Enkle og avanserte kuler
Ein kan få kjøpt patroner ladd med alt frå enkle, ukomplisera kuler med blykjerne i meir eller mindre ekspansjonsvillig tambakmantel. Til avansera superkuler med blykjerna fastlodda til mantelen, med mellomvegg eller kuler med blykjerne fremst og homogen bakpart.
Dei fleste jegerar som har meir enn litt erfaring og interesse for jaktkuler, veit at forskjellen på korleis forskjellige blyspisskuler oppfører seg under ekspansjon er stor.
Og sjølv dei minst interesserte kjenner godt til forskjellen i patronpris.
Beste kule kommer an på egen jakt og ønske om skuddeffekt
Kva er så den beste patron og kule til hjortejakt? Svaret på dette må til ein viss grad vurderast ut frå eigen jakt og eigne ynskje om skoteffekt.
For mange av dei som jaktar hjort i bratt og ulendt terreng kan god skoteffekt vere mest viktig. Så og til jakt på innmark i dårleg lys – nattlege ettersøk er ikkje det ein helst vil ha.
Sjølv om skotplassering alltid er mest viktig for god og umiddelbar skoteffekt, kan likevel val av kule gjere ein forskjell. Lodda blyspisskuler i passa vekt som ekspanderer kjapt til stor diameter gjev god skoteffekt med stor sårkanal.
Sjølv om trua er dela på kor viktig det er at kula går gjennom viltet, meiner eg at det nær sagt alltid er ein fordel. At så jegeren som ikkje har justera siktepunktet framover frå skot bak bog kan velje å jakte med lettekspanderande kuler i håp om endå betre skoteffekt, er ein annan diskusjon.
Les også (+): Kenneth skyter 40 000 skudd i året – her er hans beste hagletips
30 kaliber er øverst på lista
Hjort kan jaktast med mange patroner og kuler, men om eg skal anbefale ei patron spesielt til hjortejakt er 30 kaliber først på lista.
Og då helst ladd med relativt lett, men god lodda kule som kjapt ekspanderer til stor diameter. Gode eksempel på slike i to av våre mest populære jaktpatroner kan vere 165 grs Norma Oryx, Swift Scirocco og Fusion i 308 Winchester og 30–06.
For hjortejegeren med rifle kamra for 30 kaliber magnum passar same kuler med 180 grs vekt betre.
Med vanleg blyspisskule i 308 Winchester og 30–06 ville eg heller valt 180 grs enn lettare kulevekt. For den som så heldig å ha både elg og hjort i terrenget er valet så enkelt som å jakte med patron og kule god nok til elg.
Av 165 grs kuler i 308 Win og 30–06 er både relativt nye Trophy Bonded Tip og ikkje fullt så nye 165 grs Swift A-Frame gode val, så og 160 grs i 7 mm patroner frå 7x64/280 Remington og oppover i hylsevolum.
Skoteffekt er ein ting, resultatet av skotet når felt vilt skal gjerast om til mat ein annan. Der er meir enn ein faktor avgjerande for kor mykje som må skjerast vekk.
Kulekvalitet og anslagshastighet det som betyr mest
Om ein ser bort frå treff i harde bein, treff i bog eller bak bog og fluktstrekning er nok kulekvalitet og anslagshastigheit det som betyr mest.
Sjølv om resultatet av meir eller mindre like treff med same patron og kule kan og vil variere. Så er regelen at det ser styggare ut etter treff med lettekspanderande kule i høg anslagshastigheit. Enn etter same treff med seigare kule utan splintring i meir moderat anslagshastigheit.
Derfor ser det som regel finare ut etter treff av ei god, tung lodda kule med utgangshastigheit under 800 m/s. Enn etter treff med plasttuppa, lettekspanderande kule som går ut av munningen i atskillig høgare hastigheit.
Dermed kan 13 gram kuler i 30-06, 12,7 g i 8x57 og 18,5 g i 9,3x62 vere vel verdt å prøve for hjortejegeren som vil skjere vekk minst mogeleg blodslått kjøt under slaktinga. Så og 10,1g kule i 6,5 mm og 11 gram i 7 mm.
Vanskelig å finne kule med god skuddeffekt og lite kjøttødeleggelse
Dei fleste jegerar har sin meining om kva som er mest viktig av skoteffekt og kjøtøydelegging, desse to er ikkje enkle å få på same tid med same patron og kule.
I alle fall ikkje om ein vil ha mest mogeleg av den første og minst mogeleg av den andre.
Sjølv om bogskot med god, tung kule i moderat anslagshastigheit kan gje knall & fall med rein sårkanal utan særleg mykje blodslått kjøt rundt skotholet.
Valet av patron, kule og rifle til hjortejakt er uansett ditt. Mitt er rifle som passar både meg og jaktterrenget, om patrona rifla er kamra for er 30–06, 308 Winchester, 30 kaliber magnum, 8x57, 9,3. Eller ei egna 7 mm patron er mindre viktig.
Meir viktig er det at patrona er ladd med god, lodda kule som held godt saman, men ekspanderer kjapt til stor diameter.
Les også (+): En jaktdress som leverer på alle punkter er viktig når du skal jakte i det noe lunefulle norske høst- og vinterværet
Dette er patroner eg har felt hjort med:
243 Winchester, 6,5x55, 6,5-06, 7mm-08, 280 Remington, 7 mm Blaser Magnum, 7 mm Remington Magnum, 308 Winchester, 30-06, 30-338, 300 Winchester Magnum, 338 Federal, 8,5x55 Blaser, 35 Whelen og 9,3x62.
Denne saken ble første gang publisert 07/10 2020, og sist oppdatert 07/10 2020.
